Dziecko z afazją

Wśród dzieci, które otrzymują orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, coraz częściej pojawia się diagnoza: „niepełnosprawność ruchowa – afazja”. Dzieje się tak od 17.11.2010 r., kiedy to MEN opublikowało pakiet rozporządzeń „o pomocy psychologiczno-pedagogicznej w sprawie warunków organizowania kształcenia specjalnego w przedszkolach i szkołach; umieszczono wówczas wśród niepełnosprawności ruchowej – afazję motoryczną; a we wrześniu 2017r. zmieniono nazwę na „afazja”.

Co to jest afazja?

Cytując panią profesor J. Panasiuk, afazja to - specyficzne zaburzenia mowy u dzieci, u których problemy neurologiczne wystąpiły w okresie kształtowania się języka, czyli między 2 a 6/7 rokiem życia. Zaburzenia mowy są wynikiem schorzeń neurologicznych, które doprowadzają do regresu nabytych dotąd sprawności językowych i trudności w dalszym rozwoju mowy. /prof. J. Panasiuk/ .

Afazja jest więc zaburzeniem szeroko rozumianych nieprawidłowych kompetencji językowych zarówno w zakresie nadawania mowy (afazja motoryczna) oraz odbioru mowy (afazja sensoryczna).

Jakie są charakterystyczne objawy dziecka z afazją?

Mowa rozwija się z opóźnieniem, dzieci zaczynają mówić po 5-6r.ż..

Dziecko słabiej rozumie, co się do niego mówi, mimo, iż słyszy. Przekręca wypowiadane słowa, z trudnościami buduje zdania, nie umie opowiadać, brakuje mu słów lub z trudem przypomina sobie słowa, myli ich znaczenie, np.

Dziecko ma dobre rozumienie – potrafi bezbłędnie wskazać przedmioty codziennego użytku, wyszukać ilustracje przedstawiające przedmioty i czynności, a nawet ich cechy.

Rozumie proste polecenia, a niekiedy nawet bardziej złożone, dzięki czemu reaguje adekwatnie do sytuacji. Jest w stanie rozumieć treść bajek i opowiadań.

Mogą pojawiać się zaburzenie praksji (zaburzona zdolność ruchów celowych) i kinestezji artykulacyjnej, czyli zaburzenie czucia ułożenia narządów mowy (co zdecydowanie pogłębia zaburzenia artykulacyjne), a także trudności związane z wyborem głosek opozycyjnych typu: dźwięczna – bezdźwięczna, twarda – miękka, ustna – nosowa.

Dziecko szybciej opanowuje artykulację sylab (szczególnie otwartych) niż wyrazów; jest to ważne w terapii. Na poziomie wyrazów dochodzi do zniekształcenia struktury. Występują – uproszczenia grup spółgłoskowych, zamiany kolejności (metatezy), asymilacje (upodobnienia do sąsiednich głosek), reduplikacje (powtórzenia) np., co powoduje, że mowa dziecka może być niezrozumiała przez otoczenie. Na ogół najbliższe dziecku osoby nie mają problemów z jej „odkodowaniem”.

Zniekształcenia mają charakter zmienny i dziecko, świadome swoich problemów, „unika” trudnych wyrazów i buntuje się przeciw ich powtarzaniu, pomimo że funkcja powtarzania jest lepsza niż nazywania. Wynika to z faktu, że podczas czynności samodzielnego nazywania dziecko nie ma możliwości obserwowania układu ust, gestów współrozmówcy i nie może powielić wzorca ruchowego wyrazu, czy otrzymać bezpośredniego wzorca słuchowego. Stąd słownik czynny dziecka jest zdecydowanie uboższy od biernego.

W miarę upływu czasu polepsza się możliwość powtarzania i samodzielnego wypowiadania się, co powoduje przejście od wypowiedzi jednowyrazowych do zdań.

Dziecko często unika mówienia, ale szuka rozwiązań komunikacyjnych, posługuje się więc gestem, onomatopeją, okrzykiem, pantomimą.

Dziecko gorzej, wolniej rozwija się ruchowo. Często jest leworęczne, ma trudności w orientacji przestrzennej, z koncentracją uwagi w stopniu adekwatnym do wieku. Dziecko nawiązuje właściwy kontakt uczuciowy i intelektualny z otoczeniem. Sprawność intelektualna dziecka jest w normie.